Przyczyny wypadania włosów

Okresowe i przewlekłe wypadanie włosów czy łysienie androgenowe może dotknąć każdego, bez względu na płeć czy wiek. Przyczyny łysienia są różne i mogą być trudne do zidentyfikowania. Temat ten rozszerzamy w niniejszym artykule.

Jak wygląda cykl wzrostu włosów?

Aby w pełni zrozumieć proces i przyczyny wypadania włosów, należy wziąć pod uwagę schemat ich wzrostu. Ma on charakter cykliczny i charakteryzuje się fazami regresji i regeneracji. Każdy cykl składa się z trzech głównych faz:

• faza anagenu jest związana z wzrostem włosów i trwa średnio od dwóch do sześciu lat. Podczas tej fazy komórki macierzy mnożą się. Łodyga włosa jest wytwarzana przez mieszek włosowy, włosy rosną jeden centymetr na miesiąc;
• faza katagenu jest fazą przejściową, podczas której mieszek włosowy staje się nieaktywny. Włosy przestają rosnąć przez okres od dwóch do trzech tygodni. Regresja cebulki włosowej powoduje, że brodawka skórna znajduje się bliżej komórek macierzystych cebulki;
• faza telogenu, podczas której nie obserwuje się produkcji łodygi włosa, trwa od dwóch do trzech miesięcy. Włosy „martwe”, wypchnięte przez nowe w fazie anagenu, wypadają. Codziennie tracimy od 25 do 60 włosów, które można znaleźć później na szczotce lub ubraniu.

W normalnych warunkach, każdy mieszek włosowy ma swój własny cykl. Zapobiega to jednoczesnemu występowaniu tych samych faz cyklu we wszystkich mieszkach włosowych. Dlatego normalna skóra głowy zawiera około 100 000 włosów, z których 86% znajduje się w fazie anagenu*.

Przyczyny łysienia u kobiet

Ustalenie dokładnej przyczyny wypadania włosów może być trudne, zwłaszcza gdy jest ono okresowe. Niemniej jednak zmiany hormonalne są jednym z pierwszych czynników branych pod uwagę przez specjalistów. Naukowo zaobserwowano i ustalono, że hormony są zaangażowane na pewnym poziomie, w mniejszym lub większym stopniu, w różne rodzaje wypadania włosów, tj.: nagłe łysienie telogenowe; przewlekłe łysienie telogenowe; łysienie androgenowe; starzenie się.

Zdecydowana większość pacjentów szukających konsultacji w sprawie wypadania włosów to kobiety. Przyczyny łysienia u kobiet są zwykle związane ze zmianami hormonalnymi.

• Nierzadko obserwuje się związek między doustnymi środkami antykoncepcyjnymi a wypadaniem włosów. Przyczyna: skład i dawka hormonów, które mogą się różnić w zależności od rodzaju doustnych środków antykoncepcyjnych. Na przykład środki antykoncepcyjne zawierające wyłącznie progestagen mogą mieć androgenowy wpływ na włosy, co może prowadzić do okresowego, rozproszonego wypadania włosów. Progestagen w połączeniu z estrogenem może z kolei mieć pozytywny wpływ na jakość włosów.
  
• Wahania hormonalne obserwowane w okresie połogu i związany z nimi spadek poziomu estrogenów po ciąży, często stanowią przyczynę wypadania włosów u kobiet o charakterze okresowym. Specjaliści szacują, że jedna trzecia, a nawet połowa kobiet doświadcza wypadania włosów po ciąży**.
  
• Jako przyczynę przewlekłego łysienia telogenowego często wymienia się zaburzenia tarczycy (naukowe określenie przewlekłego wypadania włosów, rozwijającego się przez ponad sześć miesięcy). Często pojawia się początkowo u osób o zdrowych włosach. Te same przyczyny mogą wyzwolić ten rodzaj wypadania włosów również u mężczyzn.
  
• Mechanizm, za pomocą którego przejawia się łysienie androgenowe, jest również hormonalny i obejmuje receptory androgenowe znajdujące się w brodawce skórnej. To przewlekłe rozproszone wypadanie włosów (trwające dłużej niż sześć miesięcy) pojawia się zazwyczaj między 30. a 40. rokiem życia. W ciągu całego życia dotyczy to od 70% do 80% mężczyzn, w porównaniu z 29% do 42% kobiet. W wielu przypadkach łysienie jest dziedziczne i jest powodowane przez te same czynniki w przypadku kobiet.

Ale przyczyny łysienia u kobiet nie zawsze są hormonalne

Wypadanie włosów w młodym wieku u kobiet nie zawsze ma hormonalne podłoże.

• Czynniki je wywołujące mogą być różne, na przykład wypadanie włosów ze stresu. Wiąże się ono ze szczególnym mechanizmem fizjologicznym, tj. gdy komórki skóry głowy są narażone na nagły lub intensywny stres, uwalniają neuroprzekaźniki (substancję P), które wyzwalają nagłą kaskadę zapalną. Hamuje to normalny cykl życia włosów. Włosy przedwcześnie wchodzą w fazę telogenu, co powoduje nagłe ich wypadanie w ciągu trzech do czterech miesięcy po wystąpieniu czynnika wyzwalającego. Jest to reakcyjne wypadanie włosów lub nagłe łysienie telogenowe.
• Istnieje silny związek między zmęczeniem a wypadaniem włosów. Zmęczenie fizyczne i psychiczne może stanowić przyczynę wypadania włosów:

1. okresowego, po wystąpieniu czynnika wyzwalającego, związanego np. z sytuacją stresową;
2. przewlekłego, związanego np. z niedokrwistością, spowodowaną niedoborem żelaza. Ściśle związane ze zmęczeniem, wypadanie włosów spowodowane brakiem odpowiednich składników odżywczych w diecie, może powodować wypadanie włosów trwające dłużej niż sześć miesięcy.

• Łysienie trakcyjne uważane jest za mechaniczne, a nie fizjologiczne wypadanie włosów. Ze względu na przykład, na zbyt ciasne lub ciężkie fryzury, mieszek włosowy jest bezpośrednio uciskany. Pociągnięcie za skórę głowy powoduje, że włókno włosa przesuwa się coraz dalej od jej jamy. Powtarzające się ciągnięcie za włosy może powodować wypadanie włosów w młodym wieku, przed 30 rokiem życia, a czasami nawet wcześniej.
  
• Polekowe wypadanie włosów to reaktywne łysienie które związane jest z określonymi zabiegami medycznymi. Główne grupy leków, które mogą przyczynić się do łysienia to: leki przeciwzakrzepowe; leki przeciwdepresyjne;’ leki przeciwdrgawkowe; leki przeciw nadciśnieniu; niektóre leki przeciwzapalne; leki na choroby tarczycy; beta-blokery; niektóre leki antycholesterolowe; leki zawierające lit i retinoidy.

Podawanie chemioterapii w celu leczenia nowotworów lub ekspozycja głowy i szyi na radioterapię jest również uznawane za przyczynę wypadania włosów.

* Źródło: Olsen, 1994; Shapiro, 1996
** Źródło: Grover and Khurana, 2013
*** Źródło: Blume-Peytavi et al., 2011; Wang et al., 2010) Celem artykułów jest promowanie wiedzy na temat wypadania włosów. Nie zastępuje porady lekarskiej, diagnozy lub leczenia. Pytania dotyczące stanu zdrowia lub leczenia należy skonsultować z lekarzem.