Pruritus is de wetenschappelijke term die artsen gebruiken voor jeuk. De definitie van pruritus is vrij eenvoudig, het is het onaangename gevoel dat ervoor zorgt dat we willen krabben. Het is een universele, fysiologische en onbewuste reflex. Als het krabben te intens en vervelend wordt in het dagelijkse leven, dan is er iets mis. Dit dossier over pruritus is geschreven door gezondheidswerkers en is bedoeld om mensen met een jeukende huid of hoofdhuid te helpen. Dit om hun jeuk beter te begrijpen en optimaal te kunnen behandelen.
Samenvatting
Een jeukende huid is een veelvoorkomend verschijnsel waar 13 tot 30% van de bevolking last van heeft. Iedereen heeft wel eens last van jeuk: baby's, kinderen, volwassenen, ouderen, mannen, vrouwen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. De pruritus is geconcentreerd op een of meer delen van het lichaam, maar kan ook algemeen zijn.
Pruritus is een veelvoorkomende maar complexe gewaarwording. Veel mensen denken dat het gewoon een afgifte van histamine is, terwijl er in feite tal van structuren, zenuwvezels en biologische moleculen zoals cytokinen of neurotransmitters bij betrokken zijn. Er bestaan niet één, maar meerdere vormen van pruritus.
Op de vraag ‘waarom krabben we?’ kan geen eenvoudig antwoord worden gegeven. De oorzaken van jeuk en pruritus verschillen namelijk sterk van persoon tot persoon.
Dermatologische jeuk is de bekendste vorm en tevens het gemakkelijkst te begrijpen omdat het gepaard gaat met huidlaesies zoals vlekjes of pukkeltjes. Juist deze huidlaesies veroorzaken pruritus. De belangrijkste pruritische dermatosen zijn eczeem, psoriasis, seborroïsche dermatitis, maar ook schurft, waterpokken, insecten- en plantenbeten, zonnebrand, enz.
Jeuk over het hele lichaam kan ook het gevolg zijn van niet-dermatologische oorzaken, en hier wordt alles wat ingewikkelder. In dit geval gaat de pruritus niet gepaard met een of meer huidlaesies die de pruritus zouden kunnen verklaren. Hier gaat het om pruritus sine materia, met andere woorden, pruritus zonder pukkeltjes, vlekjes, noch andere zichtbare symptomen op de huid. De oorzaken van pruritus sine materia zijn divers: nier- of leverziekten, endocriene aandoeningen, kanker, geneesmiddelen, zwangerschap, neurologische aandoeningen, psychiatrische ziekten, enz.
Een hogere leeftijd is op zichzelf ook een oorzaak van pruritus. Heel wat ouderen hebben last van pruritus, of ze nu nog thuis wonen of in een tehuis. Hun wanhoop over jeuk mag niet over het hoofd worden gezien: familie, vrienden en medisch personeel moeten ervoor zorgen dat ze luisteren naar de oudere en zijn behoeften.
Kankerbehandelingen zijn een andere mogelijke oorzaak van pruritus. Jeuk gerelateerd aan kankerbehandelingen kan soms intens zijn. Het kan zowel de huid als de hoofdhuid treffen en gaat gepaard met verschillende soorten behandelingen: chemotherapie, radiotherapie, doelgerichte therapie, immunotherapie.
Ten slotte wordt pruritus ook versterkt door tal van omgevingsfactoren: kalkhoudend water, klimatologische omstandigheden, transpiratie, wrijving, gebruik van ongeschikte cosmetica, stress, enz.
Wanneer u last hebt van een jeukende huid of een jeukende hoofdhuidis het raadzaam medisch advies in te winnen om de oorzaak van de jeuk te achterhalen. De huisarts of specialist is het aangewezen aanspreekpunt voor de persoon die aan pruritus lijdt. Er wordt een grondig huidonderzoek uitgevoerd waarbij wordt gezicht naar huidlaesies die de jeuk kunnen verklaren of het gevolg zijn van krabben. De patiënt wordt grondig ondervraagd en er wordt gekeken naar factoren die mogelijk bijdragen aan de pruritus. In sommige gevallen worden aanvullende tests voorgeschreven om de oorzaak van de jeuk vast te stellen.
Er moet ook rekening worden gehouden met de psychologische en sociale gevolgen van pruritus. Jeuk aan de huid en hoofdhuid kan namelijk angst, slapeloosheid en zelfs depressie veroorzaken. Jeuk in het gezicht kan leiden tot zichtbare huidlaesies en het zelfbeeld schaden. Krabben in het openbaar is nogal gênant, dus mensen met jeuk houden zich in (en krabben dan eens zo hard uit het zicht) en zonderen zich af.
Zodra de oorzaak van de jeuk is geïdentificeerd, worden oplossingen aangeboden om verlichting te bieden en de jeuk te kalmeren. Volledig genezen van jeuk is soms moeilijk, vooral wanneer de oorzaak van de jeuk een chronische ziekte is. Het is echter mogelijk om de jeuk te verminderen en zo terug te keren naar een rustiger leven.
Mensen met jeuk grijpen vaak naar antihistaminica als zelfmedicatie tegen jeuk. Helaas zijn ze niet altijd effectief. U kunt het beste een arts raadplegen om de juiste en gepersonaliseerde zorg te krijgen.
De behandeling van pruritus van dermatologische oorsprong is relatief eenvoudig, aangezien het gaat om de behandeling van de dermatose in kwestie. Eczeem wordt bijvoorbeeld behandeld met cortisonencrèmes en verzachtende verzorgingsproducten.
De behandeling van niet-dermatologische pruritus is complexer en hangt af van de ziekte die de pruritus veroorzaakt. In het geval van bijvoorbeeld pruritus als gevolg van een leverziekte genaamd cholestase kan een specifieke orale behandeling de biologische parameters van de lever verbeteren en tegelijkertijd de pruritus bestrijden.
Tegelijkertijd moet de persoon die aan pruritus lijdt zijn dagelijkse hygiëne- en verzorgingsroutines aanpassen om de huid te ontlasten. Neem lauwe en korte douches en gebruik een overvette zeep, een syndet of een verzachtende reinigingsolie zonder parfum. Was het haar met een shampoo verrijkt met jeukwerende ingrediënten. Droog de huid en het haar zo voorzichtig mogelijk. Verzorg de huid één of meerdere keren per dag met een jeukwerende crème met hydraterende en verzachtende eigenschappen. Leg de tube op een koele plaats voor een verkoelend effect, of bewaar de tube op het nachtkastje om nachtelijke jeuk snel te verlichten.
Het is ook raadzaam om dagelijks stress tegen te gaan door bijvoorbeeld meditatie, yoga of hartcoherentie te beoefenen.