Τι είναι η σμηγματορροϊκη δερματίτιδα;

Περιοχές που επηρεάζονται από σμηγματορροϊκή δερματίτιδα

Οι βλάβες αναπτύσσονται στις περιοχές εκείνες του δέρματος που αποκαλούνται λιπαρές, όπου η έκκριση σμήγματος είναι η μέγιστη. Οι περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο είναι το τριχωτό της κεφαλής, τα αυλάκια μεταξύ της μύτης και των μάγουλων (ρινοπαρειακές αύλακες), καθώς επίσης τα φρύδια, η περιοχή μεταξύ τους και ο κορμός. Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα δεν είναι πάντα εντοπισμένη σε μία μόνο περιοχή και μπορεί να επηρεάσει διάφορα σημεία στον ίδιο ασθενή.

Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στο τριχωτό της κεφαλής

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στην περιοχή του τριχωτού της κεφαλής είναι η πιο συχνή μορφή της νόσου. Σε ποσοστό 95% των περιπτώσεων σμηγματορροϊκης δερματίτιδας επηρεάζεται το τριχωτό, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλες περιοχές (πρόσωπο, κορμός κλπ). Χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη απολέπιση, παρουσία λιπαρών, υποκίτρινης κολλώδους πιτυρίδας στα μαλλιά, συχνά συνοδευόμενης από έκκριση σμήγματος, ερύθημα και έντονο αίσθημα κνησμού. Ωστόσο, μπορεί να εμφανισθεί κι ως απλή πιτυρίδα του τριχωτού.

Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στο πρόσωπο

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στο πρόσωπο είναι η πιο ορατή μορφή της πάθησης. Είναι λιγότερο συχνή από τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα του τριχωτού (95% των περιπτώσεων), αλλά το πρόσωπο εξακολουθεί να επηρεάζεται σε περισσότερο από 60% των περιπτώσεων. Φολίδες ή μικρές πλάκες δέρματος, ποικίλου μεγέθους, είναι λιπαρές και κάποιες φορές σχηματίζουν κρούστα. Ο κνησμός στην περιοχή του προσώπου είναι λιγότερο έντονος από εκείνον του τριχωτού.

Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στον κορμό.

Η σμηγματορροική δερματίτιδα του κορμού είναι ακόμη λιγότερο συχνή από εκείνη του προσώπου (60% των περιπτώσεων) ή του τριχωτού (95% των περιπτώσεων). Επανεμφανίζεται στο 30% των περιπτώσεων της νόσου. Προκαλεί ερυθρές, φολιδωτές πλάκες στο μέσο του στέρνου και πιο σπάνια στην πλάτη.

Διαφορική διάγνωση σμηγματορροϊκης δερματίτιδας

Τα ορατά σημάδια της νόσου αρκούν για να κάνει ο γιατρός τη διάγνωση. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, οι βλάβες μπορεί να είναι όμοιες με εκείνες της ψωρίασης, του εκζέματος ή της ροδόχρου.
Είναι ωστόσο κάποιες φορές δύσκολο να διαφοροποιηθούν αυτές οι τρεις καταστάσεις:

• Το έκζεμα εμφανίζεται ως ερυθρή πλάκα με φουσκάλες (πρήξιμο με διαυγές υγρό) και πολύ έντονο αίσθημα κνησμού που συνοδεύεται από ξηρό δέρμα. Η διαφορά του εκζέματος από τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι πολλές φορές δύσκολο να διευκρινισθεί/εδραιωθεί. Γενικά, ο διαχωρισμός/η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών συνθηκών/καταστάσεων γίνεται με βάση το σημείο που εντοπίζεται η βλάβη. Οι εκζεματικές βλάβες εντοπίζονται πολύ πέρα από τις λεγόμενες λιπαρές περιοχές και συνήθως είναι στις πτυχές των αρθρώσεων (αγκώνες, γόνατα κλπ).
• Η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από ερυθρές φολιδωτές βλάβες. Πώς θα ξέρετε λοιπόν αν πρόκειται για ψωρίαση ή σμηγματορροϊκή δερματίτιδα; Δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο. Οι βλάβες από ψωρίαση είναι πιο ξηρές, πιο παχές, με διακριτά όρια, πιο ερυθηματώδεις κι εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές τριβής όπως οι αγκώνες, τα γόνατα, το ιερό οστό κλπ. Η διάκριση είναι πιο δύσκολο να γίνει στο πρόσωπο, γι’ αυτό η κατάσταση αυτή αναφέρεται ως σμηγματορροϊκή ψωρίαση.
• Η ροδόχρου νόσος, αγγειακής προέλευσης, χαρακτηρίζεται από χρόνια ερυθρότητα στη μύτη, τα μάγουλα και κάποιες φορές στο πηγούνι και στο μέτωπο. Αυτά τα συμπτώματα συνοδεύονται από μυρμήγκιασμα. Οι βλάβες που προκαλούνται από τη ροδόχρου μπορεί κάποιες φορές να μοιάζουν με εκείνες της σμηγματορροϊκης αλλά η απουσία φολίδων στην επιφάνεια του δέρματος είναι σημάδι διαφοροποίησης.

Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα σε βρέφη

Όταν η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα επηρεάζει τα βρέφη, αποκαλείται σμηγματορροϊκή δερματίτιδα βρεφών (νινίδα). Εμφανίζεται από τις πρώτες εβδομάδες ζωής. Όπως και με την ενήλικο σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, προκαλείται, μεταξύ άλλων, από τον μύκητα του γένους Malassezia ο οποίος αναπτύσσεται σε υπερβολικές ποσότητες στο δέρμα κάποιων βρεφών.
Τρεις περιοχές μπορεί να επηρεασθούν:

• τριχωτό κεφαλής
• οπίσθια
• βλάβες στο δέρμα

Στα βρέφη, συνιστάται να γίνεται εφαρμογή εξειδικευμένων προϊόντων για την αντιμετώπιση της σμηγματορροικής δερματίτιδας των βρεφών (νινίδα).

(1) Misery L. Dermatite séborrhéique. EMC - AKOS Traité de Médecine. (2011), pp. 1-5